Blockchain (Blok Zinciri) nedir ve nasıl çalışır

Blockchain'in Avantajları

• İşlemlerin Yüksek Doğruluk Oranı

Bir blok zinciri işlemi birden fazla düğüm tarafından doğrulandığı için hata payı çok azdır. Veritabanındaki bir düğümde hata meydana gelirse, diğerleri bunun farklı olduğunu görür ve hatayı tespit eder. Bununla birlikte, her varlık blok zinciri defterinde ayrı ayrı tanımlanır ve izlenir. Bu nedenle iki çift harcama olması ihtimali yoktur.

• Aracısız İşlem

Blockchain faydaları sayılırken en önemlisi, Blockchain kullanarak bir işlemdeki iki taraf, üçüncü bir taraf aracılığıyla çalışmadan bir şeyi onaylayabilir ve tamamlayabilir. Bu, banka gibi bir aracıya ödeme maliyetinden ve zamandan tasarruf sağlar.

• Yüksek Güvenlik

Teorik olarak, blok zinciri gibi merkezi olmayan bir ağ, hileli işlemler yapılmasını zor hale getirir. Sahte işlem için her düğümün hacklenmesi ve her defterin değiştirilmesi gerekir.

• Verimli Transferler

Blok zincirler 7/24 çalıştığından daha verimli finansal ve varlık transferleri yapılmasına olanak sağlarlar. İşlemler bir banka veya bir devlet kurumu tarafından onaylamayı gerektirmez ve bunun sayesinde işlemler günün her saati, hızlı bir şekilde  gerçekleşir.

Blockchain'in Dezavantajları

• Saniye Başına İşlem Sınırı

Blok zincirinin işlemleri onaylamak için daha büyük bir ağa bağlı olduğu göz önüne alındığında, hızlı hareket etmesinin sınırı vardır. Visa saniyede 1700 işlem gerçekleştirebilirken, Bitcoin ise yalnızca 4.6 işlem gerçekleştirebilir. Çok sayıda işlem, ağ hızı sorunlarına neden olabilir.

• Yüksek Enerji Maliyetleri

Blockchain’de işlemleri doğrulamak için çalışan tüm düğümlere sahip olmak, tek bir veritabanı veya elektronik tablodan çok daha fazla elektrik gerektirir. Bu durum işlemleri hem daha pahalı hâle getirir hem de çevreye büyük bir karbon yükü yaratır.

• Varlık Kaybı Riski

Dijital varlıklar, blok zinciri cüzdanındaki kripto para birimi gibi bir kriptografik anahtar kullanılarak güvence altına alınır. Söz konusu anahtarın dikkatli bir şekilde korunması gerekir. Anahtarınız başka kişiler tarafından ele geçirildiğinde kripto paralarınıza dilediği gibi müdahale edebilir.

• Yasadışı Faaliyet Potansiyeli

Blockchain'in anonim yapısı daha fazla mahremiyet sağlar, ancak bu durum onu suçlular için çekici hale getirir. Yasa dışı işlemleri takip etmek, bankalar aracılığıyla gerçekleştirilen işlemlere kıyasla çok daha zordur.

Blockchain Nasıl Kullanılır

Blockchain kullanım alanları sayıldığında Blockchain teknolojisi, finansal hizmetler sağlamaktan oylama sistemlerini yönetmeye kadar birçok farklı amaç için kullanılmaktadır.

Blok zincirinin en yaygın kullanımı, Bitcoin gibi kripto para birimleridir. İnsanlar kripto para birimi satın aldıklarında, takas ettiklerinde veya harcadıklarında, işlemler bir blok zincirine kaydedilir. Kripto para birimini ne kadar çok kullanılırsa, blok zinciri o kadar yaygın hale gelir.

Kripto paraların yanısıra, blok zinciri dolar gibi para birimleri ile yapılan işlemler için de kullanılır. İşlemler daha hızlı doğrulanabileceği ve çalışma saatleri dışında işlenebileceği için, blok zincir kullanmak bir banka aracılığıyla para göndermekten daha hızlıdır.

Blockchain, varlıkların sahipliğini kaydetmek ve aktarmak için de kullanılabilir. Söz konusu durum NFT'ler gibi dijital varlıklar arasında sıkça kullanılırken, gayrimenkul tapuları gibi varlıkların mülkiyetini işlemek için de kullanılabilir.

Blockchain Güvenilir mi?

Blok zinciri işlemi birden fazla düğüm tarafından doğrulandığı için hata payı azdır. Güvenliği artıran bu durumda veritabanındaki bir düğümde hata olursa, diğerleri bunun farklı olduğunu görür ve hatayı tespit eder. Ayrıca, her varlık blok zinciri defterinde ayrı ayrı tanımlanır ve izlenir. Bu nedenle çifte harcamaya yol açmaz.

Teoride, blok zinciri gibi merkezi olmayan ağ, hileli işlemleri zor hale getirirken, sahte işlem için her düğümün hacklenmesi ve her defterin değiştirilmesi gerekir. Ayrıca dijital varlıklar, blokzinciri cüzdanındaki kripto para birimi gibi bir kriptografik anahtar kullanılarak güvence altına alınırken, anahtarın dikkatli bir şekilde korunması gerekir. Anahtarın üçüncü şahısların eline geçmesi güvenlik tehlikesi oluşturur. Blockchain'in anonim yapısı onu suçlular için çekici hale getirir. Blok zincirleri aracılığıyla gerçekleştirilen yasa dışı işlemleri takip etmek, banka işlemlerinden daha zordur.

Dağıtık Ağ / Sistem Nedir?

Blockchain’de dağıtık ağ, blok zincirin temelini oluşturur. Blok zincir, özünde merkezi olmayan dağıtık bir sistemdir.

Dağıtık ağ, ortak bir sonuca ulaşmak için iki veya daha fazla düğümün birbiriyle çalıştığı ve son kullanıcıların tek bir mantıksal platform olarak göreceği şekilde modellendiği bir bilgi işlem sistemidir. Blok zincirinde tüm düğümler birbirine mesaj gönderebilir. Blockchain unsurları göz önüne alındığında, düğümler dürüst, hatalı veya kötü niyetli olabilir; kendi bellekleri ve işlemcileri olabilir.

Keyfi davranış sergileyebilen bir düğüm, Bizans düğümü olarak da bilinirken, bu, ağın çalışmasına zarar verecek şekilde kasıtlı kötü niyetli olabilir.

Blockchain Özellikleri Nelerdir?

Blockchain’in merkezi olmaması nedeniyle yapılan işlemlerde veriler doğrulandıktan sonra ağa eklenir ve dağıtık bir şekilde depolanır. Depolamanın dağıtılmış olması kayıtları birçok yerde tutar, ve bu nedenle tek bir ağ hasar görse veya saldırıya uğrasa bile veriler değiştirilemez ve kaybolmaz.

Blockchain teknolojisinde internet aracılığıyla ağa erişebilenler bir merkez görevini görür. Bir siber saldırının başarılı olabilmesi için ağın en az yüzde 51’inin ele geçirilmesi gereklidir, bu da Blockchain’i güvenli hale getirir.

Blockchain’de bilgilere isteyen her kullanıcı ulaşabilir. Kullanıcıların verileri denetleyebilmesi, Blockchain’i açık ve şeffaf hale getirir. Blockchain’de eşler arası transferler üçüncü tarafa ihtiyaç duymadan gerçekleştirebilir. Bu, komisyon giderlerini tamamen ortadan kaldırırken aynı zamanda işlem ücreti olmadan ya da çok cüzi bir ücretle işlemleri gerçekleştirmeyi sağlar. Özellikleri sayesinde Blockchain kripto para işlemleri çok hızlı tamamlanabilir, dakikalar hatta saniyeler içerisinde işlemler gerçekleşir.

Blockchain Ne Kadar Şeffaf?

Dağıtılmış Defter Teknolojisi olarak adlandırılan Blockchain, kontrol edilemez yapısı ve kriptografik kullanımı sayesinde herhangi bir dijital varlığın tarihini değiştirilemez ve şeffaf hale getirir.

Kripto para işlemleri blok zincirinin merkezi olmayan yapısı nedeniyle, kişisel bir düğüme sahip olarak veya herkesin gerçekleşen işlemleri canlı olarak görmesine izin veren zincirler kullanarak şeffaf bir şekilde görüntülenebilir.Her düğümde, yeni bloklar onaylanıp eklendikçe, güncellenen zincirin kendi kopyası yaratılır. Bu durum istenirse kripto paraları her yerde takip edebileceğiniz anlamına gelir. Kripto paralar, blok zincirinde saklanan kayıtları şifreler. Blockchain’de şeffaflık korunurken aynı zamanda anonim kalınabilir.

Türkiye’de Blockchain

Türkiye’de ilk blok zinciri projesi Borsa İstanbul tarafından kullanılmıştır. Borsa İstanbul bilişim teknolojileri tarafından hazırlanan blok zinciri projesi, Takas İstanbul ve Merkezi Kayıt İstanbul’un elektronik başvuru yapan müşterilerin bulunduğu veri tabanında yer alan bilgileri senkronize hale getirmiştir.

Türkiye Bilişim Vakfı ise 8 Haziran 2018 tarihinde blok zinciri teknolojisinin kullanımının artırılması, faydalarının araştırılması ve stratejik hedeflerin belirlenmesi gibi misyonları birleştirerek Blok zinciri Türkiye Platformu’nu (BCTR) ortaya çıkarmıştır.

Bankalararası Kart Merkezi (BKM) ise blok zinciri teknolojisinin kullanım alanlarını artırırken; dijital kimlik, akıllı sözleşmeler, dağıtık kayıt defteri gibi konularda Ankara merkezli teknoloji şirketi T2 Software ile “keklik” adında bir şifrelenmiş para birimi geliştirmiştir.

Özel bankalarda ise Akbank, uluslararası para transferi alanında blok zinciri teknolojisini faaliyete geçirmek amacıyla kripto para birimi Ripple ile anlaşarak işlemlerinde şeffaflık sağlayan, işlem zamanını kısaltan, maliyetleri düşüren çözümler için anlaşma sağlayan ilk Türk bankası olmuştur.

Blockchain Tarihi

2008 – “Bitcoin ilk ne zaman çıktı” sorusunun yanıtı olan tarihte,  Blockchain, ilk olarak Bitcoin kim kurdu dendiğinde akla gelen Satoshi Nakamoto adını kullanan isimsiz bir geliştirici veya geliştiriciler grubu tarafından yayımlanan "Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi" adlı teknik inceleme ile başladı.

2009 – Bilgisayar programcısı Vitalik Buterin, blok zincirinin Bitcoin (örneğin akıllı sözleşmeler) dışında başka olasılıklara da sahip olduğunu gösteren “Ethereum Projesi” makalesini yayımladı.

2016 - Teknoloji devi IBM, bulut tabanlı iş çözümleri için bir blok zinciri stratejisini duyururken, Japonya hükümeti blok zinciri ve kripto para birimlerinin meşruiyetini kabul etti.

2019 - Çin Devlet Başkanı Ji Xinping, merkez bankasının kendi kripto para birimi üzerinde çalıştığını açıklarken, blok zincirini halka açık bir şekilde benimsedi.

Twitter & Square CEO'su Jack Dorsey, Square'in şirketin gelecekteki kripto planları üzerinde çalışmak üzere Blockchain mühendislerini işe alacağını duyurdu.

FAQ

Blockchain ile Bitcoin Arasındaki Fark

Blockchain, en büyük kripto para birimi Bitcoin'in (BTC) temelini oluşturan teknolojidir. BTC piyasadaki blok zinciri dağınık defter sisteminin tek versiyonu değildir. Yıllar içerisinde Bitcoin’e alternatif, benzer ya da farklı amaçlar için geliştirilen birçok kripto para birimi ortaya çıkmıştır.

Kripto Para ve Blockchain Nedir?

Kripto paralar, Blockchain teknolojisinin icat edildiği dijital para birimleridir. Kripto para dijital olduğu için, para birimlerinin oluşturulmasını kontrol etmek ve fon transferini doğrulamak için şifreleme tekniklerini kullanır.

Blockchain 2.0 Nedir?

Blockchain 2.0, merkezi olmayan ve eşler arası alışveriş kavramına dayanmaktadır. Paranın ve ödemelerin üçüncü tarafların kontrolünden geçirilmesine odaklanmak yerine; Blockchain 2.0, genel olarak piyasaların kontrol edilemezliğini kolaylaştırmak için teknolojinin yeteneklerinin genişletilmesine odaklanılmasıdır.

‍